Jac Christis is op 24 oktober overleden. Hij was Lector Slim Organiseren aan de Hanzehogeschool van Groningen. Daarvoor was hij Associate Professor aan de Radboud Universiteit. Hij heeft een mooi en leerzaam boek geschreven over de methodologie van praktijkgericht onderzoek. Hij ergerde zich aan mensen die een onderscheid maken tussen toegepast, praktijkgericht, en fundamenteel onderzoek. Ook praktijkgericht onderzoek kan fundamenteel zijn. Het boek verdient het om gelezen te worden door bedrijfskundige onderzoekers. Het boek staat online. Zie voor een verwijzing onderaan deze blog.
Jac was een aanhanger van sociotechnisch organiseren waarin afhankelijkheden zoveel mogelijk in teams worden georganiseerd. Daarnaast was hij enthousiast over de systematische A3-probleemoplossingsmethodiek van Lean. Hij zag ook diverse linken tussen Lean Thinking en de Sociotechniek.
Jac en ik hebben vaak met elkaar gesproken over onze ervaring als lector op een hogeschool. Ik herinner me dat ik een keer klaagde over het ‘uren-schrijven’, een systeem op de HAN waarin onderzoekers wekelijks moeten verantwoorden waar de beschikbare uren aan besteed worden. Dit was, en is, input voor een maandelijks gesprek tussen iemand van de financiële afdeling en de lector. Het is ingevoerd door de HAN om ‘in-control’ te komen – om inzicht te krijgen in de inkomsten en uitgaves. Sommige mensen noemen het urenformulier ‘het leugen briefje’. Jac moest glimlachen en vertelde smakelijk dat hij geen problemen had met urenschrijven. Hij berekende tevoren hoeveel uur hij gemiddeld per week zou mogen en moeten schrijven op elke post (project) en schreef dat dan in het systeem. Ongeacht de werkelijkheid. Een eenvoudige copy-paste activiteit die hij kon uitbesteden aan z’n secretariaat. Hij kreeg enkel complimenten van de financiële afdeling over zijn projectmanagement…
Vanuit Lean perspectief zou je kunnen zeggen dat Jac’s manier van urenschrijven onjuist was: er valt weinig te doen met de door Jac geleverde data. Maar je zou ook andersom kunnen redeneren: Jac bespaarde de tijd nodig voor het urenschrijven en de discussies met de financiële afdeling. Hij reduceerde verspillingen die niet bijdragen aan de kwaliteit en de output van het onderzoek. Je kunt je bovendien afvragen of het nauwkeurig bijhouden van de uren nuttig is voor de organisatie om financieel in-control te komen…
Dit voorbeeld laat zien dat organisaties enorm moeten uitkijken om mensen op de werkvloer te vragen om alles tot in detail bij te houden zonder dat zij de zin ervan inzien en zelf een voordeel ervaren. Als een organisatie, het hogere management, dat toch doet, dan is dat vragen om ontevreden werknemers.
Jannes Slomp, 17 november 2025
Het boek van Jac Christis kan gevonden worden op: https://www.hanze.nl/binaries/_cb_1686575861958/content/assets/hanze/nl/onderzoeken/kenniscentra-en-centres-of-expertise/marian-van-os-centre-of-expertise-ondernemen/hanze-20_0585-bundel-jac-christis_lr87.pdf
