Sport en kaizen  (21 oktober 2025)

De Zweedse voetbalclub Mjällby AIF is gisteren kampioen van Zweden geworden. De begroting van de club is een van de kleinste in de competitie, de supportersclub telt vijfhonderd zielen en een van de scouts werkt overdag als postbode. Negen jaar geleden dreigde de club nog failliet te gaan, bungelde onderaan in de derde divisie, en wist zich de laatste speeldag nog te redden van degradatie. Aldus de Volkskrant van 20 oktober 2025.

In de Volkskrant wordt vervolgens een verklaring gegeven van het succes van de kleine club uit de buurt van Sölvesborg, een stadje met 17 duizend inwoners. Enkele citaten:

• Het verhaal van Mjällby is misschien vergelijkbaar met het kampioenschap van het Engelse Leicester in 2016, toen het in een uniek seizoen alle favorieten de baas was. Maar eigenlijk is die vergelijking niet eerlijk, want de Engelse club had een eigenaar die honderden miljoenen in de clubkas stortte. Mjällby AIF heeft vrijwel niets, behalve een toegewijde staf en een voorzitter die heilig gelooft in een Japanse organisatiefilosofie.
• De voorzitter, Magnus Emeus, is geen oliebaas of industrieel die de club overnam en miljoenen investeerde. De zweed doet het vrijwillig, naast zijn baan als CEO van een Noorse producent van medische hulpmiddelen. “Ik zei ja omdat dit in onze regio het eervolste is wat je kunt doen”.
• Emeus voerde een strikt begrotingsbeleid waarbij er geen cent werd uitgegeven zonder dat er ook een voor binnenkwam. Daarnaast introduceerde hij een Japanse organisatiefilosofie, kaizen, wat ‘continue verbetering’ betekent. De Zweed pikte de methode medio jaren negentig op als manager bij een onderaannemer in de auto-industrie, die veel voor het Japanse Toyota deed. Ook volgde hij in 1999 een kaizen-training in Japan.
• Het idee is dat een organisatie voor alle onderdelen verbeterdoelen stelt en daar plannen aan koppelt. Alle afdelingen moeten bedenken hoe ze die doelen gaan halen. Aan het eind van de meetperiode krijgen behaalde doelen de kleur groen en doelen die niet zijn gehaald rood. Groen betekent: nieuwe doelen formuleren. Rood betekent dat er een nieuw plan moet komen.
• Onder leiding van Emeus werd alles in Mjällby’s bedrijfsvoering tot op atomair niveau opgesplitst en getoetst, van het niveau van de trainingen tot aan het aantal YouTube-abonnees en het aantal sociale activiteiten met staf en vrijwilligers. ‘Je creëert een omgeving waarin het heel moeilijk is om de zaken niet te verbeteren’, zegt Emeus.
• Volgens Emeus kunnen kleinere clubs door een strakke organisatie veel winst behalen. Ook moeten ze investeren in ‘de dingen die gratis zijn’, zegt hij. ‘We moeten harder trainen, meer tijd besteden aan de voorbereiding, een betere teamgeest creëren. Deze dingen kosten geen geld, maar daar kunnen we wel op excelleren’, aldus de Zweed.

Tot zover iets over de organisatiefilosofie van Mjällby. Het laat zien dat als je een aantrekkelijke missie hebt als organisatie, dat kaizen (of Hoshin Management) wonderen teweeg kan brengen in organisaties. Managers hebben hierbij een belangrijke rol.

Het is mooi dat een sportvereniging leert van best practices in het bedrijfsleven. Dat ze leren dat goede prestaties niet vooral komt van goede spelers en trainers, maar dat de organisatie ertoe doet. Omgekeerd zie je hoe sommige lean consultants topsporters ‘gebruiken’ als een metafoor voor de manier waarop bedrijven moeten werken aan verbeteringen. Om topprestaties te leveren, moeten topsporters altijd bezig zijn met kaizen. Zo moeten bedrijven dat ook doen… aldus die consultants.

Masao Nemoto, één van de grondleggers van het managementsysteem van Toyota, geeft een waarschuwing: “Werken in een bedrijf is fundamenteel anders dan sport. Werknemers hoeven niet tot het uiterste gedreven te worden. Als dat gebeurt, kan het bedrijf niet verwachten dat zijn werknemers het werk volhouden”.  Bovendien hebben mensen andere eisen dan ‘de eerste willen zijn’. Nemoto benadrukt vervolgens het belang om te focussen op het realiseren van een levendige werkplek waar mensen plezier hebben in hun werk: “Mensen willen niet alleen zijn. Ze willen erbij horen en deel van een team zijn. Verbeteractiviteiten vanuit teams sluiten aan bij deze behoefte.”

Het zou mooi zijn als organisaties, aandeelhouders, managers en werknemers, zich niet blindstaren op performanceresultaten, maar vooral kijken naar hun organisatiefilosofie.

Jannes Slomp, 21 oktober 2025

(De citaten van Nemoto komen uit: Total Quality Control for Management: Strategies and Techniques from ToyotaD and Toyoda Gosei pp. 207, Nemoto 1987).